Las Fallas de València – Święto Ognia w Walencji – odcinek I

Las Fallas de València.

Walencja, nasze ukochane hiszpańskie miasto! Wiosną zeszłego roku przylecieliśmy tu po raz trzeci (nie ostatni), tym razem na Las Fallas de València, doroczne Święto Ognia na zakończenie zimy. Falles en valenciano ściąga do Walencji nieporównanie większe tłumy aniżeli Semana Santa czy Feria de Abril – do Sewilli. W 2020 i 2021 Las Fallas w ogóle się nie odbyło, w 2022 odbyło się jesienią na pół gwizdka, ale nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. Dzięki temu latem 2021, w niemal wolnym od turystów mieście, w Museu Faller de València mogliśmy w spokoju obejrzeć dotychczasowe Ninots Indultats „ułaskawione” od ognia i inne eksponaty związane z tą niezwykłą imprezą.

Las Fallas de València i petardos

Las Fallas de València to niezwykle widowiskowe walencjańskie święto, które w unikalny sposób łączy tradycję, satyrę i sztukę. Warto je przeżyć przynajmniej raz, choć jednokrotny udział w tym pięknym szaleństwie może zaowocować przemożnym pragnieniem powtórki. Ogólny klimat, a zwłaszcza wielki finał tej imprezy trudno porównać z czymkolwiek innym. O genezie i historii festiwalu krąży wiele legend, wiadomo w każdym razie, że pierwsza pisemna wzmianka o Las Fallas de València pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku, kiedy to rząd Wspólnoty autonomicznej Walencji po raz pierwszy uchwalił przepisy regulujące dopuszczalne lokalizacje rozpalanych w mieście ognisk.

Przyjmuje się, że tradycja Las Fallas sięga Średniowiecza, gdy zapoczątkowali je miejscowi cieśle i inni rzemieślnicy, którzy w bardzo praktyczny sposób świętowali dzień swego patrona – św. Józefa. Porządkując po zimie warsztaty wynosili na zewnątrz resztki zużytego drewna, układali je w stosy, po czym nocą podpalali. Tradycja ta z czasem została przyjęta przez resztę mieszkańców miasta. Stosy niepotrzebnych gratów piętrzyły się coraz wyżej, zaczęto je układać w kształty przypominające ludzi, a na ich szczycie umieszczano kapelusz. Tak miała się narodzić idea tworzenia świątecznych kukieł, ninots, których staranne kompozycje tworzą imponujące fallas.

Najkrócej rzecz ujmując, Las Fallas to święto kreatywności, miesiące przygotowań, mnóstwo zaangażowania, ogrom wykonanej pracy, wydane miliony euro, parady, tańce, hulanki, swawole, tłumy na ulicach, a wszystko to głównie dla 5-10 minut spektakularnych pożarów, które dzieją się w całym regionie Walencji. W 2023 roku najdroższa falla, czyli rzeźba z papieru, drewna i wosku, kosztowała blisko 260 000 EUR, a w mieście i okolicach (w tym w takich miasteczkach, jak El Palmar) płonęło ich kilkaset.

Zanim jednak nadejdzie wyczekiwana przez wszystkich La Cremà de las Fallas, Walencja przez kilka tygodni pachnie prochem i huczy od kapiszonów, co chwila eksplodujących na chodnikach i ulicach w całym mieście, którymi mali Hiszpanie straszą głównie nieświadomych zagrożenia turystów. Obserwacja tego zjawiska jest bezcenna 🙂 W czasie Las Fallas lokalną dzieciarnię lepiej mieć na oku. Niczym nieograniczona zabawa kapiszonami przez całą dobę jest dozwolona tylko w trakcie imprezy (1-19 marca). Po czym poznać małego ulicznego urwisa? Po, z pozoru niewinnym, eleganckim drewnianym pudełeczku pełnym kapiszonów, zawieszonym na szyi/względnie na płocie, na sznurku, lub rzadziej, dzierżonym pod pachą.

Poniżej: Falla Exposición/Kromatika, która wygrała konkurs na Najlepszą Falla AD 2023. Nie była najdroższa, kosztowała ledwie 160 000 EUR, a zaprojektował ją David Sanchez.

Kiedy przyjechać na Las Fallas

Las Fallas trwa od 1 do 19 marca. W pierwszej fazie przygotowań na ulicach Walencji dzieje się relatywnie niewiele, a głównym zwiastunem nadchodzących wydarzeń są pojawiające się w różnych częściach miasta mniej lub bardziej majestatyczne rzeźby fallas, których uliczna budowa z przygotowanych wcześniej elementów i wykończeniowe malowanie trwa mniej więcej dwa tygodnie. Same projekty i wykonanie poszczególnych części, dopracowanych w najmniejszych szczegółach i składających się na finalną konstrukcję, zajmują jednak nieporównanie więcej czasu, niekiedy trwają nawet dłużej niż rok. Większość ludzi odwiedzających Walencję z okazji Las Fallas de València przybywa do miasta w ostatniej fazie imprezy, na Semana Fallera, tj. między 15 a 19 marca, a nawet tylko na ostatnie dwa dni (18-19 marca), koncentrując się w szczególności na 19 marca i La Cremà de las Fallas, kulminacyjnej nocy monumentalnych „pożarów” fallas w całej Walencji, których widowiskowe spalenie następuje pod czujnym okiem strażaków, Bomberos de València. Taka strategia udziału w Las Fallas wynika w znacznej mierze stąd, że w trakcie Las Fallas ceny wynajmu mieszkań wakacyjnych i pokoi hotelowych w Walencji rosną o co najmniej 40-50% względem standardowych stawek. Tak czy owak, warto przygotować się na dłuższy pobyt i przylot wcześniej, gdy w mieście jest jeszcze spokojnie, a wręcz pusto – to doskonała okazja, by w pełni nacieszyć się zarówno urokiem samej Walencji, jak i niespiesznymi przygotowaniami do tej wielkiej miejskiej imprezy, które zawsze przyjemniej obserwować bez tłumów. Od 16 do 19 marca Walencja praktycznie nie śpi.

Naszym zdaniem, najlepiej przylecieć do Walencji na około 10-12 dni przed La Cremà de las Fallas, czyli nocą palenia figur. Rzeźby budowane są przez kilka tygodni, nabierają kształtów i kolorów dzień po dniu, a czas przed La Cremà spędzamy na spacerach po kolejnych, nawet najbardziej odległych dzielnicach miasta, tylko po to, by obejrzeć i sfotografować kolejne imponujące konstrukcje. Zapewne nie każdy znajdzie w tym tyle przyjemności co my, nam w każdym razie wciąż było mało.

Fenomenalne tymczasowe dzieła sztuki

Wiele fallas to autentycznie niezwykłe budowle, którymi naprawdę trudno nacieszyć oczy, tym bardziej, że oglądamy je wszystkie ze świadomością, że ich krótkie uliczne żywoty od ukończenia do unicestwienia to chwile ulotne jak motyle. Co więcej, można kupić wejściówki, które od 16 marca po południu do 19 marca rano pozwalają wejść na ogrodzony teren wokół fallas i oglądać je jeszcze bardziej z bliska (najpełniejsze zbiorcze bilety Entrada Fallas Sección Especial Adulto kosztowały nas 30 EUR za 2 sztuki – zobacz). Minus wejściówek jest natomiast taki, że kupuje je bardzo wiele osób, więc przy najpiękniejszych i najbardziej widowiskowych rzeźbach i tak tworzą się długie kolejki, w których trzeba odstać swoje.

Semana Fallera

Las Fallas de València to crescendo uroczystości, barw, świateł, petard, ognia i muzyki. Kluczowe imprezowe dni, zwane Semana Fallera, to te ostatnie, przypadające na 15-19 marca. Na końcu wpisu znajdziesz skrótowe podsumowanie wydarzeń organizowanych w ramach Semana Fallera.

La Cremà de las Fallas

W finałowy wieczór, 19 marca, rozpoczyna się La Cremà de las Fallas. Punktualnie o 20:00 w całym mieście podpalane są dziecięce (małe) fallas, a o 22:00 wszystkie pozostałe, poza jedną – Falla Municipal – umiejscowioną na szczelnie wypełnionym ludźmi Plaza del Ayuntamiento, centralnym placu Walencji. Ta falla płonie jako ostatnia, punkt 23:00, i stanowi oficjalne zakończenie La Cremà.  

Emocje, jakie temu wszystkiemu towarzyszą, są nie do opisania! Im bliżej 22:00, tym napięcie bardziej rośnie, atmosfera gęstnieje z każdą minutą. Tuż przed podpaleniem rzeźb na krótką chwilę gaśnie światło, bezpośrednio nad kukłami wybuchają małe sztuczne ognie, pojawia się muzyka i krzyki dopingujące do odpalenia ognia, aż wreszcie falla zaczyna płonąć. Powiedzieć, że robi się gorąco, to nic nie powiedzieć. Rzeźby spowijają kłęby dymu, a ogień bucha jak szalony, więc na wszelki wypadek lepiej nie wybierać na ten wieczór łatwopalnych ciuchów. Każdemu paleniu rzeźb asystują wprawdzie czujne zastępy strażaków, a Bomberos de València wspierają w tym zadaniu pożarnicy sprowadzani na Las Fallas także z innych regionów Hiszpanii, ale… nigdy nic nie wiadomo ;). Co ciekawe, by zminimalizować ryzyko niekontrolowanego rozprzestrzeniania się pożarów i innych strat, przed nocą La Cremà odkręcane są lampiony z latarń, miejskie balkony zostają uprzątnięte z wszelkich sprzętów, okna kamienic ulokowanych tuż przy ulicach, gdzie płoną fallas, pozostają zamknięte (nie można ich otwierać), a bomberos wodą z węży strażackich zapobiegawczo polewają również ściany okolicznych kamienic i innych budynków, znajdujących się najbliżej źródła ognia. Po kilku minutach po falla zostaje drewniany szkielet, który zawala się z hukiem, dopala jeszcze przez chwilę, po czym dogaszają go strażacy i na tym koniec. Jest pożar i nie ma pożaru, krótko i intensywnie :)

Poniżej: pamiątkowe zdjęcie fundatorów na minutę przed podpaleniem rzeźby. Falla widoczna na zdjęciu stała pod oknami kamienicy przy Carrer de Cirilo Amorós 82, w której mieszkaliśmy (namiar na mieszkanie znajdziesz tutaj). To właśnie jej spalenie oglądaliśmy w noc La Cremà de las Fallas (zobacz).

Walencja dzień po pożarach

Co ciekawe, o poranku, tuż po La Cremà de las Fallas (czyli dosłownie 5-6 godzin później) miasto wygląda, jakby przez ostatnie tygodnie nic szczególnego się w nim nie działo. Zgliszcza po płonących jeszcze kilka godzin wcześniej fallas są całkowicie uprzątnięte, latarnie na powrót poprzykręcane, ulice wypucowane, a życie toczy się jak zwykle. Jedni spacerują z psami, inni spieszą się do pracy. Może tylko bary i kawiarnie otwierają się ciut później. Panuje nieporównanie większy porządek niż po naszym lokalnym sylwestrze. Wspaniała impreza, na którą bez dwóch zdań wpadniemy kiedyś ponownie!

Pogoda w Walencji w trakcie Las Fallas

Las Fallas de València to święto celebrowane zawsze w tym samym czasie – w marcu, od 1 do 19. W trakcie naszego pobytu, tj. od 8 do 22 marca 2023 w Walencji było bardzo ciepło – w dzień od 25+ do około 30+, grubo po północy wciąż ciepło, czyli nie mniej niż 20+. Na przełomie marca i kwietnia 2021 r. było chyba jeszcze cieplej. Generalnie, położenie Walencji na wybrzeżu Morza Śródziemnego to gwarancja dobrej pogody przez cały rok. Wiosna jest ciepła i słoneczna, lato trwa do późnej jesieni, a zima jest tak krótka i łagodna, że bliżej jej do polskiej wczesnej wiosny.

Słowniczek: fallas, ninots i remates

Ninot to karykatura stworzona przez lokalnych artystów i rzemieślników, często stanowiąca satyryczny komentarz do bieżących problemów społecznych i politycznych.

Falla to okazała konstrukcja, złożona między innymi z mniej lub bardziej licznych ninots, zwykle licząca od kilku do nawet 25/30+ metrów wysokości. 

Centralne postaci falla to remates.

Poniżej: ​​Falla w hołdzie Tarantino

Grafik Las Fallas w skrócie:

od 1 do 19 marca, godz. 2:00 PM – Mascletàs
Codzienne pokazy pirotechniczne organizowane od 14:00 na Plaza del Ayuntamiento, centralnym Placu Walencji. Wrażliwi na decybele powinni być ostrożni (hałas na poziomie 120+ dB to „mascletowy” standard).

15 marca, godz. 8:00 AM – Plantà Infantil
Tego dnia z okazji Plantà Infantil w całym mieście rozstawia się Fallas infantiles (małe alegoryczne rzeźby wykonane dla dzieci).

15 marca, godz. 5:30 PM – Ninot Indultat
Pracujące w systemie zmianowym komisje Las Fallas kończą oceny zgłoszonych do rywalizacji ninots, konkurs zostaje zamknięty, wybierany i ogłaszany jest zdobywca głównej nagrody, który uzyskuje tytuł Ninot Indultat i unika spalenia. Ninots, które nie wygrały, wracają z powrotem do swoich fallas.

15-16 marca o północy – Albà de les Falles
Pokaz pirotechniczny, który zwiastuje ostatnie dni festiwalu.

Noc z 15 na 16 marca – Plantà
Fallas mayores, największe alegoryczne rzeźby, stanowiące komentarz do bieżących tematów społeczno-politycznych, pojawiają się na ulicach całej Walencji.

16 marca, godz. 8:00 AM – Despertà 
Poranna parada z petardami i orkiestrami marszowymi.

16-17 marca, godz. 00:30 AM – Castillo de Fuegos Artificiales
Piękny pokaz sztucznych ogni na Paseo de la Alameda.

17 marca, godz. 8:00 AM – Despertà
Kolejna poranna parada, w ramach której falleras odziane w charakterystyczne zdobne suknie, falleros i maszerujące zespoły wędrują po mieście, odpalając petardy. 

17 marca, godz. 15:30 PM – Ofrenda de las Flores
Falleras i falleros paradują w tradycyjnych strojach na Plaza de la Virgen, by złożyć ofiarę z kwiatów ku czci Virgen de los Desamparados.

17-18 marca, godz. 1:00 AM – ponownie Castillo de Fuegos Artificiales

18 marca, 8:00 godz. 8:00 AM – Despertà
Kolejna poranna parada, w ramach której falleras, falleros i maszerujące zespoły wędrują po mieście, odpalając petardy.

18 marca, godz. 15:30 – kolejna Ofrenda de las Flores 

Noc z 18 na 19 marca – Nit del Foc
Najbardziej oczekiwany pokaz sztucznych ogni w ramach Las Fallas, Nit del Foc, przy Paseo de la Alameda.

19 marca, godz. 8:00 – finałowa Despertà

19 marca, godz. 18:00 – Cavalcada del Foc (aka Cabalgata del Fuego)
Parada Ognia z niekończącymi się pokazami sztucznych ogni, tancerzami, platformami i połykaczami ognia.

19 marca, godz. 20:00 – Fallas infantiles Cremà
Uroczyste palenie małych dziecięcych fallas.

19 marca, godz. 22:00 – Fallas Mayores Cremà
Uroczyste palenie fallas mayores. 

19 marca, 23:00 – Municipal Cremà
Wreszcie, po spaleniu wszystkich innych fallas, płonie również falla miejska na Plaza del Ayuntamiento, kończąc festiwal spektakularną finałową Cremà.

cdn.