Brezza Giacomo e Figli, Barolo, Piemont - tradycja przede wszystkim

Brezza Giacomo e Figli, Barolo – mały winny raj na obrzeżach Barolo.

Jak to możliwe, że tak magiczny region jak Piemont, a w szczególności jego najwspanialsza cząstka, Langhe, w porównaniu z zadeptywaną Toskanią wciąż pozostaje cichy, spokojny i względnie pusty? Trudno orzec. Tu wszystko, od wina poczynając, jest jak w Toskanii, tylko o kilka poziomów lepsze. I, żeby była jasność, nie mamy nic do Toskanii, co więcej lubimy ją bardzo, ale Piemont – dosłownie – uzależnia, ponieważ to, co oferuje, jest najlepszej jakości. Trzeba tylko wiedzieć, jak w tym niezwykłym bogactwie najlepszości się odnaleźć.

Czytaj też:

Dlaczego Brezza

Wina spod szyldu Brezza znaliśmy dotąd tylko z własnych zakupów, przewodnika Slow Wine i winnych warsztatów w La Banca del Vino, organizowanych przy okazji slowfoodowych eventów w położonym nieopodal Bra. Kiedy więc w końcu udało nam się zrealizować planowany od dawna, blisko czterotygodniowy objazd po Piemoncie i Emilia-Romagna, wizyta w winnicy Brezza Giacomo e Figli wreszcie stała się faktem.

Posiadłości rodziny Brezza obejmują nie tylko winnice, ale też prowadzone przez rodzinę winiarnię, restaurację (recenzja wkrótce) i hotel – wszystko położone nieopodal centrum maleńkiego Barolo. Winną degustację warto uzupełnić kolacją w Ristorante Brezza (Albergo Barolo) z co najmniej dwu powodów – bogatej karty win, wcale nieskoncentrowanej tylko na dorobku rodziny Brezza (zawiera Barolo, Langhe Nebbiolo i inne lokalne wina przeszło 70 różnych producentów) oraz, a może przede wszystkim – bardzo tradycyjnego formatu lokalu, od menu i stylu potraw po gości i obsługę. Jeżeli chcesz zjeść i wypić w Langhe, a przy tym poczuć się jak lokalny mieszkaniec, koniecznie zaplanuj tu wieczór.

Historia winnic Brezza

Początki rodzinnych winnic należących do Brezza Giacomo e Figli sięgają 1885 roku. Nazwa posiadłości pochodzi od praojca winnego konceptu, Giacomo Brezza, który wraz z ojcem Antonio wyprodukował swą pierwszą butelkę wina w roku 1910.

Brezza to tradycyjny piemoncki wytwórca, którego winnice zajmują ok. 20 hektarów, a to nie koniec ekspansji. Prowadzi je obecnie, w czwartym pokoleniu, Enzo Brezza, który – choć zajęty ponad miarę z uwagi na start wrześniowej vendemmi – pojawił się w połowie degustacji i towarzyszył nam do samego końca, czyli do wieńczących spotkanie zakupów. Dobre doświadczenia są po to, by zabierać je ze sobą do domu.

Jak mówi Enzo, Brezza od pokoleń kultywuje winiarskie tradycje regionu, wierząc, że najlepszym sposobem na odzwierciedlenie wyjątkowości terroir w produkowanych winach jest zachowanie harmonii z naturą, ziemią i jej owocami. Brezza tworzy wina naturalne (organiczne), które – wbrew pozorom – nie powstają siłami natury, a wymagają od producenta pełnego zaangażowania, wysokiej świadomości ekologicznej i szacunku dla czasu. W winnicach prowadzonych z poszanowaniem metod ekologicznych symbioza winiarza z winoroślą to warunek konieczny sukcesu. Wyczucie właściwego momentu zbioru, które jest czymś więcej niż tylko pakietem parametrów z laboratorium, ręczne zbiory, naturalne nawozy, lżejsze quady zamiast topornych traktorów… Wszystko to przekłada się na harmonię i wspaniałe, zrównoważone wina. Btw, wiele włoskich winnic wytwarzających wina wysokiej jakości funkcjonuje wedle tego schematu, nie wszystkie jednak (można wręcz odnieść wrażenie, że mniejszość) komunikuje ten fakt (organic farming) na etykietach. Brezza – owszem, ponieważ, jak mówi Enzo, takie jest oczekiwanie ze strony rynku, czyli dystrybutorów i konsumentów.

Filozofią rodziny jest produkcja win jednoszczepowych. Wino przechodzi spontaniczną fermentację w oparciu o naturalne drożdże (fermentacja alkoholowa i jabłkowo-mlekowa) i dojrzewa tradycyjnie w dużych beczkach z nieprażonego dębu slawońskiego o pojemności 3000 litrów. Wszystkie wina Brezza, które spędzają czas w dębie, przed butelkowaniem nie są filtrowane. Beczki pozostają w użyciu do 15 lat, a w ramach „chrztu” przez pierwsze trzy lata trafia do nich nie Nebbiolo, a Barbera. Co poza tym? Taka ciekawostka: od przeszło dekady Brezza używa szklanych korków, które zdaniem Enzo sprawdzają się świetnie, nie zakłócając w żaden sposób dojrzewania win w butelkach. Na Morawach robią to samo. Trudno nie dostrzec ekologicznego aspektu tego eksperymentu.

Winnice Brezza zajmują obecnie nieco ponad 20 ha z 31 hektarów stanowiących rodzinne włości. Część z nich eksploatowana jest od roku 1885 przyjętego za początek Brezza Giacomo e Figli. Wszystkie wina Brezza podlegają apelacji DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) albo DOC (Denominazione Origine Controllata).

Poniżej: Enzo Brezza – aktualny capo di tutti capi w Azienda Agricola Brezza

Wine tasting

Widok zestawu degustacyjnego zapowiadał więcej niż udane popołudnie, zaniepokoiło nas tylko Langhe Rosato (a ucieszyła Raschera). Po co producent tej klasy odpowiada na przejściowe, różowe trendy? Gdyby tego nie zrobił, nic by się nie stało. Z tych samych przyczyn np. Real Companhia Velha nieco ponad 10 lat temu wzbogaciła ofertę o Porto Rosé. Jest OK, ale właściwie po co? Przykłady można by mnożyć. Oficjalnie: to eksperyment, na zasadzie, co jeszcze możemy zrobić z Nebbiolo? Otóż, możemy zrobić Langhe Rosato, zobaczymy, co rynek na to. Dzięki temu marka ma szansę dotrzeć do całkiem innego odbiorcy, umocnić pozycję na rynkach niekoniecznie podatnych na klasyki z Nebbiolo czy Barbera i tak dalej.

Tak czy owak, z Rosato w Azienda Agricola Brezza jest jak z watą cukrową w El Celler de Can Roca. Niby nie lubisz, a jednak jesz, wpływ miejsca robi swoje. Zresztą, może coś było po nas widać, skoro na starcie padło: If you’d like to skip anything, just let me know!

By nie powtarzać danych, zebranych na stronie internetowej Brezza, pod każdym kolejnym opisem wina znajdziesz link do szczegółowych parametrów, obejmujących takie dane, jak lokalizacja parceli, struktura i skład gleby, system przycinania, ekspozycja, gęstość i rok nasadzeń, pododmiany, poziom wydajności z hektara, etc.

Niech Cię nie zmyli ilość trunku w kielonkach – Brezza leje hojnie, a Gośka cykała zdjęcia przypadkowo, w trakcie rozmowy, czasem w ostatniej chwili przed polaniem kolejnego wina. Do tego było za ciemno, a wina zbyt dobre, by nadmiernie się tym przejmować.

Langhe Rosato DOC Brezza 2018 (Nebbiolo)

Nie odmówiliśmy, ciekawość wzięła górę. Langhe Rosato produkowane jest z Nebbiolo (100%). Lekkie, owocowe, łatwe i przyjemne. Nie do zapamiętania, bo co tu pamiętać. Raczej do zapominania o troskach dnia codziennego – latem, w cieniu ogrodu, na tarasie, do śniadania w wolny dzień. Pijalne, oczywiście, ale zupełnie nie dla nas. Amatorzy różu byliby pewnie usatysfakcjonowani.

Szczegółowe parametry: Langhe Rosato DOC

Dolcetto d’Alba DOC Brezza 2018 (Dolcetto)

Dolcetto, wino codzienne mieszkańców Piemontu, to ucieleśnienie powiedzenia, że tanie wino jest dobre, bo jest dobre i tanie. Dojrzewa w stali. Nie ma co ukrywać, że główną zaletą Dolcetto jest cena, to świetna opcja dla tych, którym żal dorzucić kilka EUR do lepszej butelki i delektować się niosącym więcej przyjemnych doznań Langhe Nebbiolo. To Dolcetto było wyraźnie kwaskowe (by nie rzec: lekko octowe), z mocnymi owocowymi akcentami i pikantną nutą. Nieskomplikowane, na dłuższą metę nudne.

Szczegółowe parametry: Dolcetto d’Alba DOC

Langhe Nebbiolo DOC Brezza 2018 (Nebbiolo)

Bazowe Langhe Nebbiolo od dobrego producenta to nasze ulubione piemonckie wino codzienne, ponieważ reprezentuje godną uwagi relację jakości do ceny. Choć jest młode i dojrzewa tylko w stali, i tak odzwierciedla elegancję Nebbiolo. Jasny, lśniący rubin. Świeże, dość ostre w aromacie, lekko przydymione. Równowaga między owocami, taninami i kwaskowatymi nutami. Charakterne, a jednocześnie całkiem eleganckie, zupełnie pozbawione naturalnej prostoty Dolcetto. Uniwersalne, bardzo przyjemne do picia sauté, a w parowaniu nieporównanie łatwiejsze i bardziej tolerancyjne niż Barolo. Langhe Nebbiolo to także pierwsze wino, na którym familia Brezza z powodzeniem zaczęła testować korki ze szkła. Etykieta przedstawia kwiat maku, byliny powszechnie porastającej wzgórza Langhe i kwitnącej w czerwcu, tj. mniej więcej wtedy, kiedy Langhe Nebbiolo jest butelkowane i trafia na rynek.

Szczegółowe parametry: Langhe Nebbiolo DOC

Barbera d’Alba DOC Vigna Santa Rosalia 2016 (Barbera)

Barbera, z której powstaje to wino, uprawiana jest na pograniczu dwu piemonckich miasteczek: Alba i Diano d’Alba. Terroir tego obszaru przekłada się na owoce, które dają wina kwiatowe i eleganckie. Barbera d’Alba z Santa Rosalia również nie ma kontaktu z drewnem, dojrzewa tylko w stali, a butelki są zamykane szklanym korkiem. Jest dobrze zbudowane, owocowe (jeżyny, wiśnie, czarna porzeczka, śliwki), z nutami prażonych orzechów laskowych i gałki muszkatołowej. Zrównoważone, o przyjemnej soczystości i kwaskowatości, taniny delikatne i eleganckie. Barbera d’Alba zwykle trafia do sprzedaży w lipcu następującym po roku zbiorów. Wino przeznaczone do konsumpcji jako młode, ale nie zaszkodzi, jeżeli przetrzymamy je do dwóch lat. Tylko po co?

Szczegółowe parametry: Barbera d’Alba DOC Vigna Santa Rosalia

Barbera d’Alba DOC Superiore 2015 (Barbera)

Winogrona, z których powstaje Barbera d’Alba DOC Superiore, pochodzą z kilku różnych winnic obszaru Langhe (Barolo, La Morra, Castiglione Falletto, Monforte d’Alba). Po zakończeniu fermentacji malolaktycznej (jabłkowo-mlekowej) wino na 12 miesięcy trafia do najmłodszych (1-3 lata) beczek ze slawońskiego dębu. Dalej, Barbera Superiore jest butelkowana i przez kolejny rok dojrzewa w butelce przed wprowadzeniem na rynek. Langhe Barbera dobrze leżakuje w dębie. To wino o świetnej strukturze, dobrze zbudowane i zbalansowane, uniwersalne w tym sensie, że z jednej strony doskonale komponuje się na przykład z tłustym, jesienno-zimowym makaronem Tajarin, a z drugiej sprawdzi się jako uzupełnienie pełnego, zróżnicowanego posiłku. Na podniebieniu nuty czereśni, śliwki, czerwonej porzeczki połączone z nutami gałki muszkatołowej i tytoniu. Bardzo dobry wybór w restauracji, kiedy nie mamy ochoty na food & wine pairing.

Szczegółowe parametry: Barbera d’Alba DOC Superiore

Nebbiolo d’Alba DOC Vigna Santa Rosalia 2017 (Nebbiolo)

I znów, owoce z Vigna Santa Rosalia. Tym razem nie Barbera, a Nebbiolo. Kolejne Nebbiolo, wino codzienne lub bliskie codziennemu, które w pełni oddaje urok i elegancję tego wspaniałego szczepu. Fermentacja z maceracją trwa od 6 do 8 dni, dalej fermentacja malolaktyczna, a w grudniu wino trafia do dużych beczek ze slawońskiego dębu na okres około 12 miesięcy. Po tym czasie Nebbiolo d’Alba jest gotowe na konfrontację ze światem. Nieporównanie lżejsze, mniej treściwe niż Barolo, ale już bardzo satysfakcjonujące. Z kilkuletnim potencjałem starzenia, ale bez przesady, by nie przegapić właściwego momentu. W kolorze nieco rozjaśniony rubin, w aromacie kwiatowo-owocowe, ze świeżą kwasowością i delikatnie korzennym finiszem. Zaskakująco mocne taniny. Całkiem bogate, złożone, bardzo przyjemne.

Szczegółowe parametry: Nebbiolo d’Alba DOC Vigna Santa Rosalia

Barolo DOCG Brezza 2015 (Nebbiolo)

Rok 2015 był dość niezwykły dla Barolo. Mimo okresowych upałów nie było tak gorąco, jak w 2017 roku, ani tym bardziej tak idealnie, jak w 2016. Wina z rocznika 2015 co do zasady są pełne, ale często niezachwycające, choć można trafić też na naprawdę doskonałe butelki. Mimo słoneczno-deszczowej wiosny i wilgotnej końcówki września, Barolo 2015 nie brak jednak wdzięku i elegancji.

Barolo DOCG Brezza 2015 to fajna koncentracja świeżości, wsparta eleganckimi, delikatnymi taninami. Rocznik ze świetnym potencjałem dojrzewania, a jednocześnie bardzo przyjemny już teraz. Wino powstaje z owoców Nebbiolo pochodzących z kilku parceli Brezza w gminach Barolo, Novello i Monforte d’Alba, stanowiących południowo-zachodnią część obszaru produkcji Barolo. Brezza produkowała to Barolo już w latach ’70, kiedy rozpoczął się proces wyodrębniania pojedynczych winnic (Barolo cru – wina z owoców pochodzących z jednej winnicy).

Proces produkcji Barolo DOCG jest tradycyjny, czyli podobny do procesu wytwarzania Barolo cru’s, tyle że z krótszą maceracją. Giovanni Battista Croce (1606) twierdził, że nazwa Nebbiolo wywodzi się z transpozycji przymiotnika „szlachetny”. Stąd, Barolo niezmiennie starzone jest w Brezza w dużych beczkach z dębu slawońskiego o pojemności od 1500 do 3000 litrów (z desek giętych w ogniu, ale nieprażonych). Do nowych beczek dębowych, jak wspominamy wyżej, trafia tylko Barbera. Barolo DOCG dwa lata dojrzewa w dużych beczkach, a następnie rok w butelce. Świetne połączenie świeżości i dojrzałości z delikatnymi taninami w tle. Bardzo dobre wino, siłą rzeczy łatwiejsze i mniej złożone niż cru, o których za chwilę, ale wciąż bogate i dostarczające wiele radości. Wyraziste i eleganckie już teraz, choć my damy mu jeszcze trochę czasu.

Szczegółowe parametry: Barolo DOCG

Barolo Castellero DOCG Brezza 2015 (Nebbiolo)

Gleba winnicy Castellero w Barolo jest bardziej piaszczysta niż Cannubi. Daje dobrze zbudowane wino, które młode może wydawać się niezrównoważone. Enzo sugeruje próbować go co najmniej 6 lat po vendemmi. Otwarte za wcześnie grozi utratą walorów cru, którym sprzyja cierpliwość i czas. Cru z definicji są wyjątkowe i niepowtarzalne. Winogrona poddaje się winifikacji tylko w rocznikach, które na to zasługują. Z kolei w sezonach mniej udanych, z mieszanych Nebbiolo z tej i innych parceli (+ Cannubi, Sarmassa) powstaje klasyczne Barolo DOCG (nie cru). Dobra rada: jeżeli ma więcej niż 15 lat, zdekantuj lub chociaż otwórz butelkę na 3 godziny przed podaniem. Aromat owocowy, świeży i mięsisty odsłania pikantną mineralność. Taniny są dobrze zbudowane i eleganckie. Piękny, długi finisz, a jednak bardziej smakowały nam cru Cannubi 2014 i Sarmassa 2015.

Szczegółowe parametry: Barolo Castellero DOCG

Barolo Cannubi DOCG Brezza 2014 (Nebbiolo)

Cannubi – historycznie słynniejsza z dwu sąsiadujących winnic Brezza w gminie Barolo (tj. Cannubi i Sarmassa), rozciągających się po przeciwległych zboczach tego samego wzgórza, przez które prowadzi malownicza droga z Barolo do Alby. Wyjątkowe parametry warunków glebowych i ekspozycji dają wspaniałe, kompleksowe wina, stanowiące najlepszą wizytówkę Langhe.

Fermentacja alkoholowa trwa około 7-8 dni, maceracja 10-15 dni, po czym wino przechodzi fermentację malolaktyczną i trafia do dębowych 3000-litrowych beczek, w których dojrzewa przez kolejne dwa lata, a po zabutelkowaniu jeszcze przez rok. Barolo Cannubi DOCG, podobnie jak pozostałe cru, trafia na rynek w numerowanych butelkach. W aromacie poziomki, jagody, maliny, lukrecja. Słodkie (wiśnia, śliwka, malina, czekolada), mocne, soczyste, świetne taniny, z delikatnym i długim finiszem. Doskonałe, eleganckie, subtelne wino. Warto degustować teraz i za 20 lat. Z wielkich i małych okazji, mając w pamięci, że życie to najlepszy pretekst do wszelkich celebracji.

Szczegółowe parametry: Barolo Cannubi DOCG

Barolo Sarmassa DOCG Brezza 2015 (Nebbiolo)

Jak wyżej, ekspozycja oraz wyjątkowe warunki glebowe (muł, glina, piasek) sprzyjają Barolo najwyższej jakości. Wysoki procent mułu i gliny (blisko 75%) zapewnia lepszą retencję wody, co skutkuje mniejszym obciążeniem winorośli podczas suszy. Proces produkcji jak przy Cannubi, z wydłużonym czasem maceracji.

Barolo Sarmassa DOCG to uniwersalna elegancja, która przekłada się na dość wczesną gotowość do konsumpcji. Próbowane w 4 roku po zbiorach przekonało nas do zakupów skuteczniej niż Castellero i ex aequo z Cannubi. W aromacie kwiat wiśni i owoce (śliwka, wiśnia). Smak głęboki, bogaty, mocny, pociągający dziś i obiecujący wiele na przyszłość. W fazie przejścia od nieco dzikiej intensywności do równowagi. Jest na co czekać. Produkowane tylko w najlepszych rocznikach ze wskazaniem MEGA (Additional Mention of the Geographic). Enzo radzi otworzyć je nie wcześniej niż po dekadzie od zbiorów. Czekamy, bo a nuż ciekawość okaże się pierwszym stopniem do winnego piekła…

Szczegółowe parametry: Barolo Sarmassa DOCG

Barolo Riserva Sarmassa Vigna Bricco DOCG Brezza 2013 (Nebbiolo)

Z Nebbiolo zbieranego w wyższych partiach Sarmassy (w połowie wzgórza, obszar Bricco) w najlepszych rocznikach powstaje Barolo Riserva Sarmassa Vigna Bricco, o którego statusie przesądza się tuż przed butelkowaniem. Proces produkcji Vigna Bricco jest podobny do klasycznej Sarmassy z tą różnicą, że wino dojrzewa w butelce o dwa lata dłużej. Próbowaliśmy vintage 2013 – bardzo dobrego, choć niełatwego rocznika, który finalnie zaowocował aromatycznymi, eleganckimi winami, z upływem czasu zyskującymi na strukturze. Już teraz wspaniałe, kompleksowe, z typową okrągłością dostojnego Barolo, a jednocześnie z potencjałem rozwoju przez wiele kolejnych lat. Mocne chwytliwe taniny. Znakomite.

Szczegółowe parametry: Barolo Riserva Sarmassa Vigna Bricco DOCG

Podsumowanie? To był dobrze spędzony czas. Choć odwiedziliśmy producenta, którego dorobek wyrywkowo znamy, zróżnicowany tasting w sercu rodzinnej manufaktury i fajne towarzystwo są nie do przecenienia. Azienda Agricola Brezza to jedno z tych miejsc, w których przypominasz sobie, że wino to ludzie, a każda butelka to mniej lub bardziej pogmatwane losy wielopokoleniowej pasji i niekończącej się walki o marzenia.

Dlaczego Polska nie jest rynkiem dla win spod szyldu Brezza i przez bardzo długi czas na pewno się nim nie stanie? W skrócie dlatego, że ich kluczowym europejskim odbiorcą jest Dania, i szerzej Skandynawia. Nic więcej dodawać nie trzeba. Różnice w sile nabywczej ogółu społeczeństwa jakie są, każdy widzi. Póki jedno Dolcetto będzie się w Polsce sprzedawać w cenie dwóch Langhe Nebbiolo, na trwalsze zmiany nie ma co liczyć. Napijmy się!